Neuroblastoom vindbaar maken voor het immuunsysteem
Neuroblastoom tumorcellen worden niet goed herkend door het afweersysteem van kinderen met een hoog risico variant van deze vorm van kinderkanker. Promovendus Annelisa Cornel vond een bestaand medicijn dat hier mogelijk verandering in brengt. ‘Immunotherapie, bijvoorbeeld met CAR T-celtherapie, werkt pas optimaal wanneer tumorcellen goed worden herkend door het immuunsysteem.’ Het onderzoek van Cornel is mogelijk gemaakt dankzij financiering door Villa Joep.
Jaarlijks wordt bij tien tot veertien kinderen de hoog risico variant van neuroblastoom vastgesteld. Ongeveer de helft van deze kinderen geneest niet. Onderzoek naar nieuwe behandelmogelijkheden is dan ook van groot belang. De neuroblastoomcellen zijn zogenaamde embryonale tumorcellen, gevormd toen het kind nog in de buik bij de moeder zat. Cornel legt uit: ‘Normaalgesproken rijpen deze cellen uit en verdwijnen ze. Soms gaat dit echter mis en blijven de cellen in het lichaam. Doordat ze hier niet horen missen ze herkenningspunten voor het afweersysteem en groeien ze ongeremd door.’
5.000 bestaande medicijnen getest
Eerder onderzoek toonde aan dat met behulp van cytokines, kleine stofjes die signalen tussen cellen doorgeven, het MHC-I herkenningspunt voor afweercellen op de cellen verschijnt. Dit ‘vlaggetje’ op de cel is erg belangrijk voor T-cellen, die niet alleen de kankercellen aanvullen, maar ook door herkenning immunologisch geheugen aanmaken. Dit ‘geheugen’ zorgt ervoor dat overgebleven tumorcellen maanden tot jaren later alsnog kunnen worden opgeruimd door het immuunsysteem en zo terugkeer van kanker voorkomen. Deze cytokines hebben echter veel bijwerkingen. Cornel is daarom op zoek gegaan naar een ander, minder schadelijk middel met hetzelfde effect. ‘Met behulp van robots in het Prinses Máxima Centrum en het UMC Utrecht heb ik het effect van ruim 5.000 bestaande medicijnen op tumorcellen getest. Door daarna per medicijn te kijken naar de hoeveelheid verschenen eiwitten kon ik Entinostat aanwijzen als een interessante kandidaat.’
Immunotherapie
Afweercellen weten dus wanneer zij in actie moeten komen doordat zij ‘vlaggetjes’ op foute cellen herkennen. De aanwezigheid van deze immunologische herkenningspunten zijn dan ook noodzakelijk om immunotherapie met bijvoorbeeld aangepaste T-cellen, zoals CAR-T en TCR T-cellen, en antilichamen als behandeling optimaal te kunnen inzetten. Deze type behandelingen met behulp van het eigen afweersysteem zijn zeer hoopgevend vanwege de doelgerichte aanval en de beperkte bijwerkingen. ‘De neuroblastoom tumorcellen zijn nu nog slecht herkenbaar voor met name T-cellen. Als volgende stap wil ik dan ook de werking van Entinostat in combinatie met verschillende bestaande en nieuwe soorten celtherapieën onderzoeken. Interessante kandidaten van afweercellen moeten uiteindelijk wel geprogrammeerd worden om neuroblastoomcellen te herkennen. Dit zou dan gebeuren in de clean rooms die dankzij Missie 538 worden gebouwd.’